Ο ρόλος της ψυχολογίας στη ρυθμική γυμναστική

Η ρυθμική γυμναστική είναι ένα ιδιαίτερο άθλημα που συνδυάζει το μπαλέτο, τον χορό και την γυμναστική, που απαιτεί όχι μόνο τεχνική επιδεξιότητα, αλλά και εξαιρετικές ψυχολογικές δεξιότητες για την επίτευξη της αρτιότητας. Η Κρίστη Μηλιόρδου, Αθλητική Ψυχολόγος, μας βοηθά να καταλάβουμε τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει η ψυχολογία στην απόδοση των αθλητριών ρυθμικής γυμναστικής. 

 

Το άθλημα της ρυθμικής γυμναστικής περιλαμβάνει στοιχεία μπαλέτου, χορού και γυμναστικής, σε συνδυασμό με κορδέλες, στεφάνια, μπάλες, σχοινιά κτλ. Οι αθλήτριες της ρυθμικής δεν αρκεί να διαθέτουν μόνο άρτια τεχνική για να μπορέσουν να διακριθούν, αλλά και να έχουν καλλιεργήσει ψυχολογικές δεξιότητες. 

Στη συνέχεια του άρθρου θα αναπτύξουμε τις δεξιότητες που αφορούν τη βελτιστοποίηση της απόδοσης στο άθλημα της ρυθμικής, παράλληλα με κάποιες συμβουλές για την καλλιέργειά τους.  

Ο ρόλος της συγκέντρωσης

Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εφόδια για μια αθλήτρια ρυθμικής, καθώς απαιτείται να εκτελέσει σύνθετες ασκήσεις με απόλυτη ακρίβεια. Κάθε απόκλιση από τα μέγιστα επίπεδα συγκέντρωσης μπορεί να οδηγήσει σε λάθη. Στο σημείο αυτό είναι πρωταρχικής σημασίας η διαχείριση και ελαχιστοποίηση των σκέψεων που δεν αφορούν την ίδια την εκτέλεση της άσκησης (task-irrelevant thoughts), καθώς αποτελούν μη παραγωγικούς περισπασμούς. Αυτοί οι περισπασμοί μπορεί να σχετίζονται με μειωμένη αυτοπεποίθηση, φόβο αποτυχίας, σύγκριση με άλλες αθλήτριες, τη γνώμη του κοινού κτλ.

  • Ψυχική ανθεκτικότητα

Η σημασία της ψυχικής ανθεκτικότητας στη ρυθμική αφορά τη διαχείριση και υπέρβαση του φόβου και του άγχους, ώστε η αθλήτρια να μπορέσει να εκτελέσει πολύπλοκες τεχνικές και να ανταγωνιστεί στο υψηλότερο επίπεδο. Αυτό χρειάζεται αρκετή προετοιμασία κατά τη διάρκεια των προπονήσεων, ώστε τη στιγμή του διαγωνισμού να υπάρχει ηρεμία και αποφυγή εσωτερικής έντασης. Παράλληλα η ψυχική ανθεκτικότητα αφορά τη διαχείριση τραυματισμών και απογοητεύσεων, ώστε να διατηρείται το κίνητρο και να μην μειωθεί το ενδιαφέρον και η προσήλωση στο άθλημα.

  • Νοερή απεικόνιση

Η νοερή απεικόνιση, η οποία αφορά τη νοερή προετοιμασία και την τεχνική του να σκέφτεσαι με εικόνες, είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στη ρυθμική γυμναστική. Είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται για να προετοιμάσει η αθλήτρια το πρόγραμμά της, να κάνει πρόβα τη ρουτίνα της και να βελτιώσει την τεχνική της. Παράλληλα, η νοερή απεικόνιση επιδρά θετικά και στο κομμάτι της αυτοπεποίθησης. Η νοερή προετοιμασία της εκτέλεσης των κινήσεων πριν από ένα διαγωνισμό αποτελεί εργαλείο συγκέντρωσης και χαλάρωσης, ρυθμίζοντας τα επίπεδα άγχους.

  • Επιφάνεια γηπέδου

Το τένις μπορεί να παιχτεί σε διαφορετικές επιφάνειες, όπως χώμα, γρασίδι και σκληρή επιφάνεια, κάτι που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον τρόπο που παίζεται το παιχνίδι. Αντίθετα, άλλα αθλήματα παίζονται συνήθως σε μια συγκεκριμένη και αποκλειστική επιφάνεια, όπως ένα γήπεδο μπάσκετ ή ένα γήπεδο ποδοσφαίρου.

  • Τελειομανία

Στη ρυθμική γυμναστική η προσοχή στη λεπτομέρεια είναι τόσο μεγάλη, που αυτό μπορεί να ενισχύσει τάσεις τελειομανίας. Η αναζήτηση της τελειότητας δεν είναι απαραίτητα αρνητική, καθώς βοηθάει στο να θέτουμε υψηλούς στόχους. ‘Όμως, αν συνοδεύεται από αρνητική αυτο-κριτική, δυσλειτουργικές σκέψεις και μη ρεαλιστικούς στόχους, τότε συνδέεται με υψηλά επίπεδα άγχους, αρνητική επίδραση στη συγκέντρωση και τελικά μείωση της απόδοσης. Είναι σημαντικό να επιτευχθεί μια ισορροπία ανάμεσα στην επιθυμία για διάκριση και την αποδοχή του εαυτού μας ως ατελής.

  • Οι προσδοκίες των άλλων

Μια αθλήτρια χρειάζεται να μπορεί να φιλτράρει και να αξιολογεί τις προσδοκίες και να τις ξεχωρίζει ανάμεσα σε δικές της και επιθυμίες των άλλων. Οι «σημαντικοί άλλοι» που μπορεί να έχουν προσδοκίες από εκείνη είναι συνήθως οι γονείς και/ή οι προπονητές. Όταν όμως μια αθλήτρια κινείται με βάση τις προσδοκίες των άλλων, και όχι τα δικά της θέλω, τα επίπεδα άγχους ανεβαίνουν και τα επίπεδα ικανοποίησης μειώνονται. Αυτό αναδεικνύει τον πολύ σημαντικό ρόλο της στοχοθεσίας στον αθλητισμό, η οποία χρειάζεται να γίνεται από την ίδια την αθλήτρια και όχι εκ μέρους της. Παράλληλα, σημαντικό ρόλο εδώ παίζει και η αξιολόγηση από τους «σημαντικούς άλλους», η οποία για να αποφέρει τα βέλτιστα αποτελέσματα, χρειάζεται να είναι εποικοδομητική και όχι επικριτική, συνδυάζοντας τα δυνατά σημεία με σημεία που χρειάζονται βελτίωση.

  • Ο ρόλος της αυτοπεποίθησης

Η αυτοπεποίθηση είναι κομβικής σημασίας στη ρυθμική γυμναστική καθώς συνδυάζεται με την εμπιστοσύνη στις δυνατότητες και την ικανότητα διαχείρισης της πίεσης του ανταγωνισμού και των αγώνων. Όσο πιο πολύ μια αθλήτρια πιστεύει στον εαυτό της, τόσο ενισχύει το εσωτερικό της κίνητρο και παράλληλα θέτει ρεαλιστικούς στόχους, οι οποίοι σταδιακά γίνονται πιο περίπλοκοι.

  • Ομαδικότητα

Στους ομαδικούς αγώνες οι αθλήτριες χρειάζεται να δουλεύουν μαζί και να μπορούν να λειτουργούν συνεργατικά και συμπληρωματικά. Η εκτέλεση των κινήσεων με αρμονία και συνέπεια απαιτεί πολύ καλή επικοινωνία μεταξύ των μελών της ομάδας, υποστήριξη αλλά και συγκέντρωση. Η εκπαίδευση σε αποτελεσματικές δεξιότητες επικοινωνίας κρίνεται απαραίτητη σε αυτές τις συνθήκες.

  • Διαχείριση συναισθημάτων

Μια αθλήτρια μπορεί να βιώσει μια πληθώρα συναισθημάτων κατά τη διάρκεια ενός διαγωνισμού. Αυτά ποικίλλουν από ενθουσιασμό, ανυπομονησία, μέχρι θυμό, θλίψη, απογοήτευση. Η αναγνώριση αυτών των συναισθημάτων και η σύνδεση τους με τις πηγές που τα προκαλούν είναι σημαντική, όχι μόνο για την αυτογνωσία, αλλά και για τη διαχείρισή τους. Οι τεχνικές χαλάρωσης, η στοχοθεσία και η ενίσχυση του κινήτρου συμβάλλουν σημαντικά στη συναισθηματική ρύθμιση.

Οι αθλητικοί ψυχολόγοι και οι προπονητές συχνά συνεργάζονται στενά ώστε να βοηθήσουν τις αθλήτριες να αναπτύξουν αυτές τις ψυχολογικές δεξιότητες. Η πνευματική προπόνηση μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική προπόνηση για να τις βοηθήσει να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητές τους σε αυτό το απαιτητικό άθλημα. Επιπλέον, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η ψυχολογία της ρυθμικής γυμναστικής είναι μια προσωπική και ατομική εμπειρία και κάθε αθλήτρια μπορεί να έχει μοναδικές προκλήσεις και δυνάμεις.

 

Κρίστη Μηλιόρδου
Ψυχολόγος, MSc, MBA
Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία
Mental Performance Coach