Η ανάπτυξη κινησιολογικών ικανοτήτων στο Μπάσκετ

Μαθαίνουμε περισσότερα για το μπάσκετ και όλες τις δεξιότητες που αναπτύσσουν οι παίκτες του αθλήματος από τους πιο μικρούς μέχρι τους πιο μεγάλους. Η Αλεξάνδρα Γαβαλά Αθλητική Διατροφολόγος και Προπονήτρια Φυσικής Κατάστασης μας εξηγεί όλους τους μηχανισμούς και την κινησιολογία που αναπτύσσει το σώμα κατά την εκτέλεση κινήσεων στο μπάσκετ.

Οι κινητικές δεξιότητες

Με τον όρο κινητικές δεξιότητες περιγράφεται η ικανότητα του σώματος να διαχειρίζεται τη διαδικασία μίας κίνησης αλλά και τον συνδυασμό κινήσεων. Από την άλλη ο εγκέφαλος (κεντρικό νευρικό σύστημα), οι μύες και τα  περιφερειακά νεύρα χρειάζεται να λειτουργούν μαζί αρμονικά και ταυτόχρονα. 

Με αυτό τον τρόπο, ο συντονισμός καθορίζεται από το πόσο καλά μπορεί ένας αθλητής να χρησιμοποιεί αυτές τις κινητικές λειτουργίες για να εκτελέσει μια δράση από μια αντίδραση – σήμα, όπως για παράδειγμα το σήμα εκκίνησης στο στίβο ή την άμυνα στο μπάσκετ.

Ειδικότερα στα αθλήματα, οι προπονήσεις τεχνικής βασίζονται σε motor skills (ικανότητες κίνησης) και motor learning (εκμάθηση κινήσεων). H καλύτερη προσαρμογή, ακρίβεια και αποτελεσματικότητα ενός αθλητή κρίνονται από τη φυσική του κατάσταση και τον τρόπο που διαχειρίζεται το σώμα του στο παιχνίδι και σε μία προπόνηση -προσομοίωση αγώνα.

Στο μπάσκετ για παράδειγμα, ενώ οι τεχνικές κινήσεις έχουν ίδια ή παρόμοια βάση, η ικανότητα εκτέλεσης λόγω της συμμετοχής χεριών-ποδιών προϋποθέτει και τεχνική μυαλού. Δηλαδή, ένα αμυντικό rebound, που δίνει πλεονέκτημα στα στατιστικά για την υπεροχή της ομάδας, αποτελεί κινητική και οπτική δεξιότητα μαζί με τα δεδομένα φυσικής κατάστασης του παίκτη.

Στην αρχή της εκμάθησης οποιασδήποτε νέας δεξιότητας, ο εγκέφαλος σχηματίζει ένα νευρικό μοτίβο (σχήμα) που καθιστά δυνατή την ολοκλήρωση αυτής της ενέργειας. Η εξάσκηση της ίδιας κινησιολογικά δράσης μέσα από ασκήσεις προσομοίωσης σε προπόνηση φυσικής κατάστασης, ενισχύει ακόμη περισσότερο αυτή τη νευρική σύνδεση, καθιστώντας την πιο αποτελεσματική και ευκολότερη στην εκτέλεση. Κατά κάποιο τρόπο, ο αθλητής με την καθοδήγηση του προπονητή και γυμναστή χτίζει πάνω σε προηγούμενες δεξιότητες και σύμφωνα με τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει εκ νέου προκειμένου να υπάρχει βελτίωση και επιπλέον προσαρμογή.

Η ανάπτυξη δεξιοτήτων παραμένει απαραίτητος στόχος της πρακτικής του μπάσκετ ακόμα και στα ανώτερα επίπεδα παικτών όσο και σε επαγγελματίες παίκτες NBA, καθώς οι θεμελιώδεις δεξιότητές των αθλητών μπορούν και πρέπει να βελτιώνονται συνεχώς αναλόγως και με τη θέση που παίζουν. Παράλληλα, διαφορετικές συνδυαστικές προπονητικές τεχνικές ακόμη και στην προθέρμανση προσπαθούν να βρουν το βέλτιστο σημείο που θα είναι αποδοτικότερο για την απόδοση.

Ποιό είναι το μηχανικό φορτίο στο Μπάσκετ και γιατί μας ενδιαφέρει;

Το Μηχανικό Φορτίο είναι μια μέτρηση που καταγράφει δισδιάστατα μοτίβα κίνησης, αφενός το άθροισμα του φορτίου επιτάχυνσης και επιβράδυνσης υπό ορισμένες συνθήκες και αφετέρου κινήσεις όπως άλματα,  stop-and-go, οπίσθια μετακίνηση και αλλαγή κατεύθυνσης.

Με τον ακριβή προσδιορισμό του συνολικού φορτίου, ο οποίος μπορεί να υπολογιστεί από επιταχυνσιόμετρα σε αγώνες, μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα σχετικά με τις φυσικές απαιτήσεις του παιχνιδιού και των παικτών.

Οι επιταχύνσεις σε έναν αγώνα μπάσκετ έχουν μια υπεροχή περίπου 20% συγκριτικά με τις επιβραδύνσεις. Ένας παίκτης κατά μέσο όρο σε έναν αγώνα μπορεί να φτάσει και τα 50 άλματα, ενώ οι έκκεντρες μυϊκές συστολές (αυτές δηλαδή που συμβαίνουν όταν εκτελείται άλμα, rebound, lay-up) έχουν ένα αξιοσημείωτο ποσοστό ανά αγώνα, γεγονός που μορφοποιεί και τον τρόπο διαχείρισης των παικτών στις προπονήσεις δύναμης.

Στόχος είναι η προπόνηση κινήσεων και όχι μόνο των μυών τόσο στην προθέρμανση πριν τον αγώνα όσο και στις προπονήσεις με στόχο την δύναμη την αντοχή και την ταχύτητα.

Είναι σημαντικό  να σημειωθεί πως η θερμοκρασία του σώματος στο 4ο δεκάλεπτο μπορεί να φτάσει και 2 C° πάνω από την θερμοκρασία σε ηρεμία.  Αυτό σημαίνει πως η προθέρμανση πρέπει να έχει ένα μοτίβο ώστε να προετοιμάσει μεθοδικά τους παίκτες. 

Οι βαλλιστικές διατάσεις, οι δρομικές ασκήσεις αντίστοιχες του προφίλ των αθλητών, οι πλάγιες μετατοπίσεις, η εισαγωγή αλμάτων και sprint σε μέτριο βαθμό δίνουν τόσο μυϊκή όσο και νευρομυϊκή αφύπνιση.

Ο συνδυασμός διαφορετικών ασκήσεων με εύρος κίνησης, διαφορετικό χρόνο εκτέλεσης, με παραπάνω από μια προπονητικές μεθόδους να εμπλέκονται από τον γυμναστή δίνουν πλεονέκτημα στην προσαρμογή του αθλητή στην τακτική.

Η φυσική των κινήσεων του Μπάσκετ

Τα shooting skills (ικανότητες βολής) των παικτών είναι ιδιαίτερα ίσως και μοναδικά για τον κάθε παίκτη. Αυτό συμβαίνει γιατί βιομηχανικά κανένας παίκτης δεν είναι ίδιος, ενώ το shoot αξιοποιεί ποικιλία των νόμων της Φυσικής και της Εργοφυσιολογίας που σχετίζονται με την ανθρώπινη κίνηση. Εκεί έρχεται να συνδεθεί και η παραπάνω έννοια του «Μηχανικού Φορτίου» καθώς όσο καλύτερα και σε ετοιμότητα είναι ο αθλητής, οι αυξημένες επιβαρύνσεις που θα χρειαστεί να έχει κατά την προσπάθεια των βολών θα του φέρουν μικρότερο μηχανικό φορτίο.

Κατά το shoot η μπάλα εκτελεί παραβολική τροχιά (καμπύλη) και έχει σημασία η τροχιά που θα δωθεί από τη δύναμη της απελευθέρωσης από τα δάχτυλα του παίκτη. Πολλοί προπονητές και αθλητές παρακολουθούν το ποσοστό επιτυχίας των εύστοχων βολών (2πόντων 3 πόντων και free throws). 

Πως και με ποιο τρόπο συνδέεται η κινησιολογία στο σημείο βολής,  η δύναμη που θα υπάρχει ως απόσβεση, λόγω αμυντικών επαφών, προσγειώσεων, μη βέλτιστης γωνίας βολής και ούτω καθεξής είναι ένα ζήτημα που μελετάται από επαγγελματίες του αθλητικού χώρου του μπάσκετ. Τα αποτελέσματα και ορισμένες απαντήσεις στο πως μπορεί να βελτιώνεται το shoot θα δώσει και επιπλέον καθοδήγηση σε προπονήσεις τακτικής τεχνικής και βελτίωση υποστήριξη της φυσικής κατάστασης αθλητών.

Αλεξάνδρα Γαβαλά
Προπονήτρια Φυσικής Κατάστασης Αθλητών Μπάσκετ 
Κλινική – Αθλητική Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών